اصلاح‌طلبان از یک‌سو انتخابات را مانند انتخابات مجلس هفتم یا شورای شهر دوم نادیده نگرفتند و از سوی دیگر با تکیه بر مشارکت حداکثری با نفراتی به مراتب محدودتر از لیست چهار سال پیش وارد انتخابات شدند که از این نفرات هم معلوم نیست صلاحیت چه تعداد احراز ‌شود و چند نفر در قدم نخست از میدان انتخابات کنار گذاشته شوند.

علاوه‌براین به ‌نظر می‌رسد با توجه به انتقادهایی که در عرصه سیاسی، چه در حوزه اجرا و چه در حوزه تقنین وجود دارد، سطح مطالبات مردم طوری است که دیگر درخواست رئیس دولت اصلاحات برای رأی‌دادن به تمام اصلاح‌طلبان حاضر در انتخابات راهگشا نباشد.

اصلاح‌طلبان یکی از موانع حضور چهره‌های شاخص جریان خود را شیوه بررسی صلاحیت‌ها می‌دانند که این تحلیل جامع افراد و مانع اغیار نیست، زیرا درعین‌حال که می‌توان پذیرفت علت خالی‌بودن دست اصلاح‌طلبان در ارائه نامزدهای مؤثر اصلاح‌طلب به تفسیر موجود از «نظارت» مصرح در قانون اساسی بازمی‌گردد، اما بخشی از علت آن معلول هم به فقدان کادرسازی در احزاب اصلاح‌طلب و نبود یک مشی روشن در جبهه اصلاحات مربوط می‌شود؛ موضوعی که بسیاری از تحلیلگران از مدت‌ها پیش بر آن تأکید داشتند و می‌گفتند که لازمه استمرار حیات سیاسی اصلاحات، ورود نیروهای جوان، مؤثر و واقعا اصلاح‌طلب است که طریقتِ دریافتن اصلاح‌طلب‌بودن یا نبودن نیروها هم با یک مانیفست روشن میسر می‌شود که مانیفست هم هیچ‌گاه در میان نبود تا یک خط‌کش دقیق برای تشخیص رویکرد عملی و نظری نیروهای این جبهه وجود داشته باشد.

 دیگر آنکه حتی اگر نسبت به شیوه بررسی صلاحیت‌ها هم نقدی وجود داشته باشد، در سال‌های متمادی می‌شد آن را به مثابه یک امر واقع قلمداد کرد که بخواهیم یا نه باید با آن مواجه شویم و برای کنارآمدن با این امر واقع لازم بود که در هر دوره با ارائه شخصیت‌های جدید بیم ردصلاحیت را از میان برد.

همچنین در میان احزاب اصلاح‌طلب رویکرد حزبی هم چندان مشاهده نشد و احزاب صرفا در دوره محدود انتخابات فعالیت می‌کردند و اگر یک یا دو حزب مهم هم فعالیت‌هایی داشتند، آن فعالیت‌ها از مرحله همایش، کنگره و در نهایت انتشار یک بیانیه فراتر نمی‌رفت. از تمام اینها مهم‌تر در احزاب جبهه اصلاحات هیچ‌گاه شاهد بازتولید اندیشه اصلاحات نبودیم.

اصلاح‌طلبان از مقطعی به بعد و خاصه از سال 88 به این‌سو نه‌تنها از گفتمان‌سازی و به‌روزکردن و تطبیق‌دادن اندیشه‌های اصلاح‌طلبانه با مطالبات مردم غافل شدند، بلکه سیاست انتخاباتی خاتمی را به‌ حضور در قدرت رسمی تقلیل دادند. شاید نقد اخیر سعید حجاریان هم ناظر بر همین موضوع باشد که گفت باید انتخابات مشروط باشد و اگر شروط اصلاح‌طلبان محقق نشد، عطای انتخابات را به لقایش می‌بخشیم.شاید حجاریان هم می‌خواست بگوید که سیاست انتخاباتی به صرف حضور نیست و باید سیاست انتخاباتی در کار باشد.

هرچند گزاره حجاریان روز گذشته پیش از احساس ضرورتش از بین رفت، زیرا حتی اگر تمام شروط اصلاح‌طلبان هم برآورده شود، باز هم در نبود چهره‌های شاخص و تأثیرگذار نمی‌توان به حضور قدرتمند اصلاح‌طلبان در مجلس امید داشت؛ به بیان دیگر بود و نبود شرط، تأثیری در نتیجه انتخابات ندارد.

موضوع مهم دیگری که در بازخوانی علل وضعیت فعلی جبهه اصلاحات می‌توان برشمرد، انشقاق میان نیروهای این جبهه است که تا روز انتخابات هم لاینحل باقی ماند.

گزارش آقای ولی‌الله سیف مفصل است و اقتصاددانان باید به جزئیات آن بپردازند ولی انتشار این آمار در شرایطی که عده‌ای کلیدواژه «هدررفت 18 میلیارد دلار» ارز را در دستور کار خود قرار داده‌اند، اهمیت بیشتری دارد.

البته بررسی سوابق نشان می‌دهد که در تمام دولت‌ها مداخله ارزی با شدت و ضعف انجام شده است و تکذیب این واقعیت خود یک دروغ آشکار می‌باشد. اما نهادینه شدن این مداخلات در دولت محبوب اصول‌گرایان و ارقام نجومی آن، صورت گرفت و ظاهراً براساس صلاحدید نهادهای مسئول و مسئولان مربوطه، مصلحت نیست که از پرده برون افتد راز!

اینکه درآمد ارزی ناشی از فروش نفت در آن 8 سال با کل درآمد نفتی از زمان کشف نفت! برابری می‌کرده است، هرگز مشخص نگردید این نزدیک به 618 میلیارد دلار چه سرنوشتی پیدا کرد؟ درآمدهای نفتی آن دوران رویایی دست‌نیافتنی است. سالیان طولانی این رکورد قابل شکستن نخواهد بود و قرن چهاردهم برای کشور ما با این فرصت از دست رفته عجین شده است. فرصتی که می‌توانست با مدیریت صحیح منابع و نظارت دستگاه‌های مربوطه، از تهدیداتی که جامعه ما با آن روبروست نه‌تنها جلوگیری کند بلکه آن را تبدیل به یک فرصت برای پر رونق کردن سفره معیشتی مردم نماید.

اما چه می‌توانند بگویند آنان که با این کارنامه تاریک، اخلاق را از دین جدا کردند. فاصله میان صفوف مردم و نظام بیشتر و بیشتر گردید، و از همه مهم‌تر دروغ که به فرمایش معصومین علیهم‌السلام کلید صندوق همه پلیدی‌ها و گناهان است، نهادینه شد و آثار تلخ و مقدر شده اشاعه و گسترش آن پلیدی‌ها، دامن همه را گرفت و سوزاند و می‌سوزاند. در این ماجرا و قصه دردناک، همه مقصر و مسئول هستند، هیچ شخص و مقامی مبری نیست. هرکه دستی بر آتش داشته، در گسترش شعله‌های آن، باید پاسخگو باشد چه اصول‌گرا، چه اصلاح‌طلب، چه روحانی و چه غیرروحانی، چه نظامی و چه غیرنظامی، خلاصه همه ما مسئول این وضع اسفناک هستیم و البته هرکه بامش بیش برفش بیشتر